Governance? Wat moet je ermee als OR?

Door Erik van Triest

Binnen CursOR zien we de tendens dat de macht steeds verder van de bestuurders – en dus de ondernemingsraden – komt te liggen.

Zo wordt bij de overheid steeds vaker een beroep gedaan op het politieke primaat. In de profitsector zien we meer en meer directeuren/bestuurders die eigenlijk niets te vertellen hebben, of besluitvorming die langs de bestuurder heen loopt naar een hoger niveau.
Het gevolg kan zijn dat de ondernemingsraad (OR) weinig invloed uit kan oefenen op het beleid (en de uitvoering daarvan) van de eigen organisatie.
Dat is ons inziens onwenselijk en tegen de gedachte van de Wet op de Ondernemingsraden.

Meer invloed door naar het ‘hoger niveau’ te gaan

Wij vinden het daarom urgent dat OR’s goed contact leggen met de spelers die een niveau hoger zitten, en die de speelruimte van de bestuurder bepalen. OR-en hebben rechten op dit gebied, maar gebruiken die lang niet altijd.

Als er veel beslissingen op hoger niveau worden genomen, en de OR invloed wil blijven uitoefenen op het lange termijn beleid, doet hij er goed aan om contact te leggen met de “governance”, de toezichthouders en gebruik te maken van zijn bevoegdheden.

Governance

‘Governance’ is op het eerste oog een wat onduidelijk begrip. Ook nog eens in het engels. Wat wordt er precies mee bedoeld? In het volgende filmpje leggen we uit wat governance inhoudt en hoe OR, bestuurder en governance zich tot elkaar verhouden.

(Deze video maakt onderdeel uit van de e-cursus ‘Organisatie, beleid, belangenafweging’. Bestemd voor nieuwe OR-leden. De e-cursus is een product van MijnORsucces)

Governance codes

In het filmpje worden ‘governance-codes’ genoemd. Dat zijn afspraken over toezichthouders, hun rol, hun onafhankelijkheid, hun verhouding tot de organisatie. Je hebt ongetwijfeld wel eens gehoord van de code Tabaksblat. Een code voor beursgenoteerde ondernemingen. Dit is een voorbeeld van een ‘governance-code’ .

De code is inmiddels een aantal keren herzien. December 2016 werd de laatste versie gepresenteerd.

De code bevat ook richtlijnen over de manier waarop toezichthouders contact moeten onderhouden met ondernemingsraden

Governance codes ook voor non profit

Maar niet alleen in de profitsector zijn afspraken gemaakt over de rol en taken van toezichthouders. Ook in de non profitsector zijn allerlei governance codes gemaakt: in de zorg, in de sector woningcorporaties, kinderopvang, banken, cultuursector, verzekeraars, pensioenfondsen.

Niet voor niks natuurlijk.

In de non-profit is het risico op slecht toezicht (belangenverstrengeling, gebrek aan deskundigheid) veel groter, want daar zit de geldschieter soms op grote afstand.

De afgelopen jaren hebben we veel voorbeelden van slecht of afwezig toezicht gezien. Bij wooncorporaties, in de zorg, het onderwijs.

De codes zijn er dus niet voor niks.

Cultuur

De laatste jaren leggen die codes niet alleen nadruk op goed bestuur, risicobeheersing, aandacht voor de maatschappelijke omgeving, maar ook op de cultuur in de organisatie. Daar komen immers de risico’s vandaan. Hier speelt de OR ook een rol, als onafhankelijk orgaan dat zaken kan benoemen. Vandaar dat de codes bijna allemaal richtlijnen geven voor het contact tussen governance en OR.

Kansen voor de ondernemingsraad

De codes bieden kansen voor de ondernemingsraad om zijn banden met de het ‘hogere niveau’ te verbeteren en te versterken. Voorwaarde is wel dat de OR actie onderneemt. Bijvoorbeeld door gebruik te maken van het recht om leden voor te dragen voor de Raad van Commissarissen (RvC) of de Raad van Toezicht (RvT). Maar ook door gebruik te maken van artikel 24 en leden van de RvC of RvT uit te nodigen voor de vergadering. Dat is nog lang niet alles. Als ondernemingsraad kun je actief regelmatig informeel contact onderhouden met de voorgedragen commissaris.

Het doel is om uiteindelijk een goede samenwerking te krijgen in de driehoek: OR-bestuurder-RvC.  Daarmee heeft de OR de meeste kans om het beleid ook op hoger niveau te beïnvloeden.

Dus onderneem als OR actie richting ‘het hogere niveau’: de RvC’s en RvT’s!